Ka nongthoh khubor ba pawnam bad ka editor jong ka kotkhubor The Shillong Times bad ka nongtreimon sengbha ba khlem shongthait, ka kong Patricia Mukhim ka wanrah ïa ka jingpeit bniah ha ka kot ba thymmai jong ka, “Na ka jinglong marwei sha ka jingïatylli: Ka jingïaid lynti ïa ka saiñ hima sima jong ka thaiñ shatei lam mihngi ka ri India 1990–2023”. Da kaba shim na ki phew snem jong ka jingshemphang, ka kong Mukhim ka lum lang ïa ka kam ba thymmai kaba pynwan dur ïa ka jingïohi shaphang kawei na ki thaiñ jong ka India kaba la sngewthuh bakla bad shah kyntait. La pynmih da ka Martin Luther Christian University Press, kane ka thup ba pawnam kaba don ar tylli ki kot kam dei tang ka jingthoh khanatang jong ka thain hynrei ka khot ia ka jingdonkam jong ka ri. Ka jinglumlang ïa ki jingthoh, ba la thoh ha ki laiphew snem ka dei ka jingïathuhkhana kaba khlem artatien shaphang kumno ka thaiñ Shatei Lam Mihngi jong ka India ka dang ïai bteng ban long ka jaka ba la shah pyndik, kaba mad ïa ka jingshah leh beiñ ha ka saiñ hima sima bad ka jingbym lah ban ïohi ïa ka kolshor, wat ha ka ri India hadien ka jinglaitluid. Ka kot ka plie da ka jingkylli ba sngewtynnad ba ka kong Mukhim ka la kylli nyngkong eh ha u snem 2005: “Hangno kane ka thain shatei lammihngi ?” Hynriewphew san snem hadien ka jinglaitluid, ka jubab ka dang long kaba shai bha ha kiba bun ki nongshong shnong jong ka ri. Lyngba ki jingthoh ba jylliew, ki jingthoh jong ki nongpeitkai, bad ka jingbishar bniah, ka kot ka pynpaw pyrthei ïa ki jingeh ha ka saiñ hima sima jong ka thaiñ Shatei Lam Mihngi, da kaba pyni ïa ka jingïaid lynti jong ka na ka jingbym shimkhia bad ki jingsah dien naduh ka por ba synshar ki phareng ba ioh ka jylla ka dang iai bteng bad ka jingroi, ka jinglong kyrpang bad ka jingïatylli.
Ia kane ka kot la pyllait paidbah ha Royal Heritage Hotel da u Gopal K Pillai, Home Secretary barim ka sorkar India, uba la thoh ruh ia ka kyntien lamphang. Ha ka jingkren jong u, u la ïohi ba, “Ka jingim bad ka kam jong ka kong Patricia ka pynpaw ïa ki jingeh ba ki briew ha ka thaiñ Shatei Lam Mihngi ki ïakynduh man la ka sngi. Ka dei ka nongsumar ïa ka jingsngew jong ka imlang sahlang ba kham heh kaba mihkhmat kum ka nongthoh khubor bad ka don ïa ka bor wat kiba donbor tam ruh kim lah ban iehnoh.” “Ka jingtrei jong ka kong Patricia ka long katjuh ka jingiathuhkhana kumba ka long ka jingialeh, bad ka histori bad ka polisi, bad ka jingkynmaw kaba iai bteng jong ka jaitbynriew la ki jong ki briew,” ong u Glenn C. Kharkongor, ba ka jingpynrung jong u ka khot ia ka kot “ka met tynrai jong ka jingtrei bad ka jingkynthoh sain pyrthei ka ban neh.” Naduh ka jingkylla jong ka jingthmu jong u Nehru na ka bynta ki jaka riewlum sha ka jinglong bym sngewtynnad ban pyntreikam ia ka Armed Forces Special Powers Act (AFSPA), bad na ka jingkiew jong ki sengsain hima ha ka thaiñ kaba pynlong ban ym lah pyndep ia ki kular jong ka Act East Policy, ka jingïathuhkhana jong ka kong Mukhim ka long ha ka jingpeit bniah ha ka jaka. Ka jingiadei bad ki nongialam shnong, ki lehnoh, ki nongsynshar bad ki nongshong shnong ba rit paid, bunsien ha ka jingma kaba khraw ia lade, ka wanrah ia ka jingshisha bad ka jingkyrkieh ha man la ka lynnong.
Ka Mukhim ka la shah thombor namar ka jingkren beit jong ka da kaba petrol bom ia ka iing jong ka bad la bna paidbah bad kaba la leit haduh ka iingbishar ba ha khlieh duh, ha kaba la pynksan ia ka bad la pynskhem ia ka jinglaitluid jong ki nongthoh khubor. “Ngam dei ka briew ba nabar ba thoh na jngai. Nga la im, la ai khubor, la iasaid, bad la iaid paidbah ha ki surok jong kane ka thain. Kane ka kot kam dei ka histori jong ka thain shatei lammihngi, ka dei ka jingiakren bad teng teng ka jingiakynduh bad kaei kaba ka India ka la jied ban klet noh,” ong ka kong Mukhim. Da ki jingthoh kiba ktah ia ka sain pyrthei, ka jingleh pyrshah, ka roi ka par, ki shynrang bad kynthei, ka kot kam jubab tang ia ka jingkylli ba kongsan jong ka thain shatei lammihngi ha ka ri India, hynrei ka dawa ba kiwei pat ki ri India kin jubab kumjuh. Ka kot ka long ka jingpule ba donkam bha na ka bynta ki nongthaw polisi, ki riewstad, ki nongthoh khubor, bad kino kino kiba kwah ban sngewthuh shaphang ka thain shatei lammihngi jong ka ri India, ym kum ka ri khappud, hynrei bynta kaba kongsan bad kaba thymmai jong ka jaitbynriew.
You may also like
-
Ha West Garo Hills bad ha Ri Bhoi, Meghalaya pynieng ïa ki jaka talasi mrad
-
Thung ka Iingbishar I’u ‘Special Officer’ ban peit nongdie madan ha Police Bazar
-
T.8 lak shah dain kuna ka Shakambari Ferro Alloys
-
Kam u Myntri ka jingpyntrei ia ka skhim bylla shispah sngi ka iaid beit ha Jylla
-
Kyntait u Myntri ban thung kynhun tohkit halor ka jinglut ban shna ia ka Ganol Power Project